wtorek, 27 września 2011

Na szczycie

Budzik wyrywa nas ze snu o 1. Śpimy w ubraniach, więc tylko zakładamy kurtki, bierzemy przygotowany wcześniej sprzęt i przez uśpione pole namiotowe idziemy do meteostacji. Spotykamy tam 2 gruzińskich wspinaczy. Jeden z nich dzień wcześniej próbował wejść na szczyt z grupą swoich przyjaciół, co im się jednak nie udało ze względu na chorobę wysokościową jednego z nich. Dziś podejmują próbę wejścia po trudniejszej, ale krótszej drodze. Po chwili przychodzi Mariusz, gotujemy wodę na herbatę, jemy skromne śniadanie razem z Gruzinami i wymieniamy z nimi życzenia powodzenia. Jest kilka minut po drugiej, na zewnątrz wciąż ciemno. Ruszamy.
Początkowo droga wiedzie między skałami, czasem trawersujemy małe poletka śnieżne. Pogoda jest wspaniała. Idziemy w milczeniu, jednak każdy w ciszy cieszy się z bezchmurnego nieba i braku wiatru.

Nagle sielanka się kończy. W ciemnościach lekko zbaczamy z trasy – nie widać kopczyków ułożonych z kamieni oznaczających właściwy szlak. Zaczyna świtać, więc żeby nie pogubić się bardziej zatrzymujemy się na chwilę, żeby poczekać na światło dzienne. Nagle zrywa się lekki, ale zimny wiatr. Przynosi on ze sobą chmurę tak gęstą, że widoczność ograniczona jest do kilku metrów. W tym momencie przydał się kompas, zwykle niepotrzebny i walający się gdzieś na dnie plecaka. Zanim chmura całkowicie nas oślepia, łapiemy azymut na majaczące w dali pod nami światełko meteostacji. W samą porę, już po chwili nie widać go w gęstniejącej mgle. Schodzimy powoli do schroniska, pijemy herbatę z termosu i obserwujemy świt. Chmura, która nas zawróciła, wisi jakieś 200-300m nad nami i całkowicie zasłania szczyt. Tym bardziej cieszymy się z podjętej decyzji, Gruzini ostrzegali nas przed wchodzeniem na Kazbek w takich warunkach. Składamy sprzęt i idziemy spać. W dzień pada, co wcale nam nie przeszkadza, czekamy na noc i kolejną próbę szczytową.

Po południu wypogadza się, urządzamy sobie więc z nudów konkurs rzucania kamieniami do celu, żałując przy tym, że do i tak już ciężkiego plecaka nie dorzuciliśmy pakując się czegoś do poczytania. Tak upływa nam kilka godzin. Wieczorem do schroniska przychodzi wielka grupa Polaków i kilkoro Rosjan. Rozmawiamy z jednym z Gruzinów, których spotkaliśmy rano w kuchni. Udało im się zdobyć Kazbek, mimo że weszli w sam środek burzy śnieżnej i jednego z nich poraził piorun. Kuchnia jest pełna świeżo przybyłych i nie ma w niej miejsca, więc kolację przyrządzamy na zewnątrz. Dołączają do nas chłopaki z Krakowa. Wspólnie decydujemy się na kolejny atak szczytowy, tym razem całą piątką.

Scenariusz identyczny jak dzień wcześniej. Tym razem też dopada nas chmura, mgła jest jednak dużo rzadsza. Idziemy pewnie przed siebie. Jakiś kilometr przed nami majaczą światełka 2 Amerykanów wchodzących na szczyt z przewodnikiem. Wchodzimy na pokryte śniegiem plateau, gdzie wiążemy się liną aby uniknąć wpadnięcia w szczeliny lodowcowe przykryte białym puchem. Marsz jest momentami monotonny, na szczęście za plateau zaczynają się ciekawsze tereny.

Największe wrażenie zrobił na nas moment wyjścia ponad warstwę chmur. W jednej chwili z mgły wyszliśmy w oślepiający blask słońca. Widok był oszołamiający, zdjęcia nie są w stanie oddać ogromu przestrzeni jaka roztaczała się u naszych stóp. Dywan z chmur, poprzerywany gdzieniegdzie ośnieżonymi wierzchołkami kaukaskich szczytów, rozciągał się aż po horyzont. Zmęczenie momentalnie ustąpiło. Szybko pokonaliśmy lodową ściankę i stanęliśmy na szczycie. Kilka chwil odpoczynku, kilka zdjęć i ruszyliśmy z powrotem do bazy. Chmury rozwiały się i wracaliśmy w pełnym słońcu. To, co we mgle wydawało się bezpieczną drogą, wcale tak nie wyglądało w dziennym świetle. Okazało się, że ścieżka momentami biegła u stóp urwiska, z którego co chwila opadały kamienie różnych rozmiarów – od małych kamyczków po wielkie głazy, z których to jeden wielkością porównywalny do sporej lodówki zdołał przeturlać się przez ścieżkę i przyozdobić pobocze, zostawiając za sobą szeroki ślad. Szybko ulotniliśmy się z tego miejsca.

Noc była bardzo zimna, spadł śnieg, obóz zasnuły chmury. Nie przeszkodziło nam to jednak w uczczeniu zdobycia Kazbeku wyjątkowo obfitą kolacją. Spakowaliśmy się i następnego dnia opuściliśmy obozowisko jeszcze przed wschodem słońca, który podziwialiśmy już na lodowcu. Kazbek pokazał nam jeszcze pazur – Marek jedną nogą wpadł w szczelinę lodowcową, na szczęście śnieg się nie zarwał i nie dane mu było sprawdzić głębokości rozpadliny na własnej skórze. Około południa byliśmy u wrót monastyru. Tam przepakowaliśmy plecaki, wysuszyliśmy sprzęt i ubrania, by wieczorem udać się do Kazbegi. Błyskawicznie znaleźliśmy transport do Tbilisi, gdzie dojechaliśmy w środku nocy. Szalała burza, było już późno, zdecydowaliśmy się więc rozbić namiot w parku, a rano odwiedzić Karola. Kiedy rozbijaliśmy namiot, natknął się na nas stróż parkowy. Myśleliśmy, że będzie chciał nas przepędzić, jednak po krótkiej pogawędce zaprowadził nas w odległy kąt parku, gdzie panowały znacznie lepsze warunki do obozowania niż w wybranym przez nas miejscu. Pożegnaliśmy się z naszym „gospodarzem” i błyskawicznie zasnęliśmy po dniu pełnym wrażeń.










czwartek, 15 września 2011

Na Kazbek!

Wstajemy rano i od razu ruszamy na monastyr. Okazało się, że spędziliśmy noc jakieś 20 minut od niego. Na szczęście udało nam się zwiedzić kompleks klasztorny jeszcze przed najazdem na niego hordy turystów. Już około 9 rano droga prowadząca pod kościółek roi się od jeepów wiozących zorganizowane grupy, głównie z Izraela. Jeszcze kilka chwil wcześniej spokojne miejsce zamienia się na naszych oczach w turystyczne piekło – hałas, trzask migawek aparatów fotograficznych, głośne silniki jeepów nieustannie kursujących między Tsimbą a Kazbegi. My i nasz porozkładany sprzęt, który przepakowywaliśmy akurat na przyklasztornym tarasie, stanowi dla zwiedzających dodatkową atrakcję. Maciek od rana źle się czuł, więc postanowiliśmy nie wychodzić na szlak dopóki mu się nie poprawi. W tym czasie do klasztoru, jako jedni z nielicznych pieszych turystów, dotarli Sabina i Lukas. Zjedliśmy z nimi lekki obiad i wyruszyliśmy powolnym tempem świadomi tego, że już nie zdążymy przekroczyć lodowca tak jak planowaliśmy wcześniej.

Wieczorem dotarliśmy do przełęczy, z której roztaczał się piękny widok na Kazbek i jęzor lodowca stromo spływający w dolinę. Kilkaset metrów nad nami, nad jęzorem, majaczyło światełko meteo stacji – naszego celu na kolejny dzień. Jeszcze wieczorem przekroczyliśmy 2 rwące strumienie wypływające spod lodowca i tuż za nimi rozbiliśmy się na nocleg. Pod koniec dnia złe samopoczucie Maćka opuściło go i „przeniosło się” na Marka, także żaden z nas nie mógł narzekać tego dnia na brak atrakcji.

Noc upłynęła nam na przewracaniu się z boku na bok w bezskutecznych próbach zapadnięcia w sen. Zmęczenie, zmiana wysokości, prażące słońce – wszystko to spowodowało, że nie mogliśmy zasnąć i czekaliśmy niecierpliwie na świt.
Rankiem pogoda wciąż wyśmienita. Zwijamy namiot i szybko ruszamy na lodowiec. Chcemy przekroczyć go jak najszybciej, jeszcze zanim słońce spowoduje otwarcie się szczelin lodowych. Lód jest brudny, aż czarny od materiału skalnego niesionego przez drobne strużki wody z topniejącej czapy lodowca. Przejście przez lodowiec nie nastręcza nam większych trudności, przekraczamy go używając tylko kijków i raków. Jedyny minus to przemoczone buty – obaj wpadamy po kostki w breję śniegową i woda wlewa nam się do butów od góry.

Docieramy na płaski teren w okolicy meteo stacji po południu – pole namiotowe to nic innego niż kamieniste poletko pełne śladów po namiotach, z olbrzymią górą złomu z meteo stacji i śmieci wyrastającą pośrodku. Na płaskowyżu swoje oboziki mają Czesi, Ukraińcy, Niemcy i jak się okazuje następnego dnia - Polacy. Rozbijamy namiot obok Niemców i obudowujemy go dookoła kamieniami i kawałkami blachy dla ochrony przed wiejącym od szczytu wiatrem. Szybka kolacja i wskakujemy do śpiworów by przeżyć, jak się okazało, kolejną bezsenną noc.

Rano zakładamy na siebie „ciężki sprzęt” i ruszamy na aklimatyzację. Po wyjściu z namiotu pierwsze rozczarowanie. Pogoda z wyśmienitej zmieniła się w koszmarną. Jakieś 100m nad nami zawisła chmura. Niemcy zwijają namioty – dowiedzieliśmy się, że w nocy podjęli swój drugi już atak szczytowy – kolejny nieudany. Lekko rozczarowani schodzą w dół, obniżając nam nieco morale. Czesi też się pakują, ale są w szampańskim nastroju – dzień wcześniej wszyscy stanęli na szczycie. Wejście okupili jednak stratą namiotu – obrali bowiem nieco inną strategię wejścia.

Rozbili oni obóz pośredni w połowie drogi między schroniskiem a szczytem, na pokrytym śniegiem plateau – też braliśmy taką opcję pod uwagę, bo pozwala ona na lepszą aklimatyzację i wyruszenie na atak szczytowy już po wschodzie słońca (ze schroniska startować trzeba najpóźniej o 2 w nocy). Kiedy Czesi wracali ze szczytu i zaczęli zwijać obóz pośredni, jeden z ich namiotów porwał wiatr i poniósł go w dół zbocza. Nie zasmuciło to jednak zdobywców, którzy po powrocie do meteostacji opróżnili niejedną butelkę zakupionego tam piwa.

Przed wyjściem na aklimatyzację idziemy do kierownika meteo stacji/schroniska po prognozę pogody. I tak poznajemy Liegę, żartobliwie nazywanego Ministrem Gór.
Schronisko na Kazbeku mieści się w budynku starej meteostacji. Schronisko to w tym przypadku określenie mocno naciągane. Mimo że posiada wiele pomieszczeń, tylko 2 z nich mają jako taki standard. Pierwsze z nich to kuchnia, pełna wiktuałów pozostawionych przez ludzi, którzy nie chcieli po zdobyciu szczytu targać na dół prowiantu. Drugie to kanciapa Liegi. Pozostałe pomieszczenia to nieogrzewane pokoje z pryczami. Nie brakuje tylko jednego udogodnienia – wody – doprowadzona jest rurą wprost z lodowca. Krystalicznie czysta, zimna i zupełnie pozbawiona jakichkolwiek minerałów.

Wróćmy do Liegi i jego pokoiku. Wchodzimy do małego pomieszczenia tuż przy wejściu do schroniska. Chwilę zajmuje nam przywyknięcie do półmroku skutecznie zagęszczonego dymem z tanich papierosów. Z tytoniowej mgły wyłania się niski, chudy człowiek o straszliwie przekrwionych oczach, w czerwonej bejzbolówce, z papierosem między zębami. Pyta nas o zapalniczkę. Kiedy odpowiadamy, że została w namiocie – beznamiętnie wzrusza ramionami, otwiera piecyk stojący w kącie, wyciąga z niego niedopałek plastikowej butelki po piwie, odpala cigareta i wskazuje nam miejsce za stołem.

Liega nie przyjął do wiadomości odmowy piwa i już po chwili sączymy ze szklanek miejscowy wyrób o nazwie Kazbegi, słuchając opowieści menedżera schroniska. Gruzin ma 41 lat, z czego 21 spędził pracując w meteostacji. Zgodnie z mitologią grecką Kazbek stanowił miejsce uwięzienia Prometeusza – teraz „więźniem” Kazbeku jest z racji wykonywanej pracy Liega. Jego pokoik to mieszanka sklepiku, składu sprzętu i ekspozycji zdjęć. Słuchamy opowieści o gruzińskich przewodnikach, którzy na zawsze zostali w górach Kaukazu i których zdjęcia zajmują honorowe miejsce w pomieszczeniu. Liega opowiada nam o podejściu na szczyt, tłumaczy najlepszy sposób na aklimatyzację. Odpala przy tym papierosa za papierosem. Liega, podobnie jak Niemcy, podcina nam skrzydła – prognoza, którą otrzymał przez telefon mówi, że załamanie pogody utrzyma się kilka dni. Przed wyjściem pada jeszcze sakramentalne pytanie o żubrówkę – Liega uwielbia ten polski specjał, niestety rozczarowujemy go. Jeśli ktoś z Was drodzy Czytelnicy wybiera się na Kazbek, prosimy – zabierzcie ze sobą chociaż piersiówkę żubrowej wódki dla Liegi. Biedak strasznie się tam przez te 21 lat wynudził.

Chyba w życiu biernie nie przyjęliśmy tyle nikotyny, po wyjściu z kanciapy na świeże powietrze aż kłuje w płucach. Szybko docieramy jednak do wskazanej przez Liegę kapliczki. Widok przesłania nam mgła, ale nie dla widoków tam weszliśmy – przyzwyczajamy organizm do zmiany wysokości i idącego w parze z nią niskiego stężenia tlenu w powietrzu. Po powrocie do bazy spotykamy 3 Polaków z Krakowa. Już kilka dni czekają na okazję ataku – to co wydawało nam się z dołu w czasie podejścia do bazy dobrą pogodą na zdobycie szczytu wcale tak kolorowo nie wyglądało na miejscu i chłopaki mieli za sobą długi czas oczekiwania w bazie na „okienko pogodowe” i jeden nieudany atak szczytowy. Liega przedstawia nas przewodnikom i gruzińskiemu alpiniście, który następnego dnia chce spróbować zdobyć szczyt wspinając się trudniejszą drogą spośród 2 szlaków wiodących na szczyt. My też postanawiamy spróbować, mimo niesprzyjającej prognozy, wybierając jednak opcję bezpieczniejszą lecz bardziej czasochłonną. Mariusz , jeden z krakowiaków, postanawia do nas dołączyć. Chcemy wstać o 1 w nocy i jeśli niebo będzie czyste ruszyć na szlak. Sprawdzamy sprzęt, nastawiamy budzik i - po raz pierwszy od 2 nocy – udaje nam się na chwilę zasnąć.







niedziela, 4 września 2011

GRUZIŃSKA DROGA WOJENNA

Wcześnie rano obudziło nas słońce. Zwinęliśmy obóz i wpakowaliśmy się do ciasnej marszrutki jadącej z lotniska do centrum. Na śniadanie zjedliśmy lokalny przysmak – chaczapuri, które zapiliśmy kwasem chlebowym, sprzedawanym tu na każdym rogu prosto z olbrzymich beczek. Potrzebny był nam dostęp do Internetu, rozglądaliśmy się więc za kafejką. Żaden z miejscowych nie potrafił nam jej wskazać, więc Maciek spróbował w punkcie ksero, będącym jednocześnie sklepem z gitarami. Strzał w dziesiątkę. Właściciel sklepu, Karen (po polsku Karol), przez kilka miesięcy mieszkał wraz z rodziną w Polsce. Nie tylko pozwolił nam skorzystać z Internetu, ale zaprosił nas do siebie po powrocie z Kazbeku. Spędziliśmy kilka godzin rozmawiając na różne tematy. Okazało się, że trafiliśmy do dzielnicy ormiańskiej. Ormianie stanowią w Tbilisi całkiem pokaźną mniejszość narodową. W sąsiedztwie sklepu Karola pełno było sklepów, kantorów, kiosków i stoisk z przeróżnymi towarami. Zaopatrzyliśmy się w nich w prowiant na drogę, wypytaliśmy Karola o dojazd do stacji Didube i ruszyliśmy na marszrutkę do Kazbegi.






Po dotarciu na dworzec okazało się, że poszczęściło nam się – zdążyliśmy na ostatni busik tego dnia do górskiej wioski będącej bazą wypadową na Kazbek. Marszrutka wypełniona była po brzegi ludźmi wracającymi na wieś z zakupów w stolicy, nie byliśmy jednak jedynymi obcokrajowcami na pokładzie. Poznaliśmy parę Globtrotterów – Sabinę z Niemiec i Lukasa z Brazylii. Podróżują już od kilku miesięcy spokojnym, powolnym tempem, a ich celem są Indie.
Ruszyliśmy na Gruzińską Drogę Wojenną – szlak przekraczający Kaukaz, wybudowany jeszcze za cara dla ułatwienia tłumienia gruzińskich zrywów narodowych. Asfalt szybko przerodził się w szutrówkę. Bus zaczął podskakiwać na wybojach wraz ze swoją zawartością, czyli między innymi zakupami Gruzinów – warzywami, olbrzymimi arbuzami, pieczywem. My, ściśnięci jak sardynki w ciasnym wnętrzu, nie skupialiśmy się jednak na wstrząsach ani na zaduchu, ale na przewijających się za oknami i co raz to wyższymi górami.

Kierowca jadący GDW oprócz oczywistych zagrożeń dla zawieszenia samochodu w postaci dziur i wyboistej nawierzchni powinien być świadomy czysto indyjskich akcentów - krów. Te dostojne zwierzęta w Gruzji mają niezwykle uprzywilejowaną pozycję w ruchu drogowym. Takie obrazki jak krasula wypoczywająca w nieoświetlonym tunelu na środku drogi to normalna sprawa i nikogo to nie dziwi.









Po spektakularnym przejeździe busem czekała nas kolejna atrakcja. Wysiedliśmy z busika, grzecznie odmówiliśmy propozycji noclegu kobietom czekającym na turystów z marszrutki i zobaczyliśmy Kazbek. Była 19, powoli zachodziło słońce, niebo było bezchmurne. Na tle ciemnego błękitu rysował się potężny, charakterystyczny biały garb. Wydawał się jednocześnie bliski i odległy. Niżej, na tle góry wyróżniał się ciemny, przysadzisty monastyr Tsimba Sameba (Trójcy Świętej). Postanowiliśmy dojść do niego jeszcze tego wieczoru.
Po drodze zostaliśmy jeszcze zaczepieni przez Vasilija – właściciela rodzinnego hotelu i sklepu. Zachęcił nas do skorzystania z jego gościnności po powrocie ze szczytu, popierając swoje zaproszenie zeszytem pełnym referencji od polskich alpinistów. Na drodze do monastyru mijali nas mnisi, powracający z wioski do klasztoru. Zapadł zmrok, jakąś godzinę przeszliśmy przy świetle czołówek, aż zdecydowaliśmy rozbić się na najbliższej łące, wiedząc, że monastyr jest już bardzo blisko.

czwartek, 1 września 2011

KONIEC?

Wyprawa zakończyła się we wtorek 30 sierpnia. Ale czy aby na pewno? Pozostaną same dobre wspomnienia. Bałkany nas urzekły, już planujemy powrót do miejsc, które odwiedziliśmy, jak i do tych, których z różnych względów zobaczyć nie mogliśmy. Dziękujemy wszystkim za okazane nam pozytywne emocje, pomoc, transport, gościnność, opowieści o odwiedzanych miejscach, serdeczność i otwartość. Teraz szykujemy dla Was rzetelną relację z tripa, której pierwsza część znajduje się poniżej. Mamy nadzieję, że zachęci Was ona do poznania Bałkanów nie tylko z kart książek i stron internetowych, ale do wyjazdu w te piękne i gościnne rejony. Miłej lektury!  Pozdrawiamy!
**********************************************************************************
Warszawa, 4 lipca, 7 rano. Stoimy na Dworcu Zachodnim czekając na spóźniony już o godzinę autobus do Rygi. W końcu wtacza się on powoli na przystanek, ładujemy plecaki do luku bagażowego i montujemy się na wyznaczonych miejscach. Dookoła słychać głównie rosyjski, chociaż na pokładzie oprócz Rosjan są też Łotysze, Estończycy i kilku turystów z Polski. Uwagę zwraca olbrzymi Rosjanin z ramionami wytatuowanymi w przeróżne drapieżniki – wilki, niedźwiedzie, tygrysy – istne zoo.

Większość podróży przesypiamy. Późnym popołudniem wjeżdżamy do Rygi. Wizyta w kantorze, kafejce internetowej i zwiedzanie starówki połączone z wypatrywaniem miejsca na nocleg. I tu pierwsze rozczarowanie. Parki Rygi mocno różniły się w rzeczywistości od naszego wyobrażenia o nich – czyste, zadbane, bez zarośniętych krzakami zakamarków, niektóre nawet zamykane na noc – po prostu nie nadawały się do uskuteczniania dzikiego campingu. Niezrażeni tym ruszyliśmy nad rzekę by podziwiać słońce zachodzące nad Daugavą. Z mostu zauważyliśmy po drugiej stronie rzeki szerokie bulwary przecinane co raz skwerami. Na jednym z takich skwerów rozbiliśmy nasz namiot. Lokalizacja perfekcyjna – z dala od hałasu ruchu ulicznego, blisko wody, z pięknym widokiem na starówkę.







Następnego dnia po śniadaniu ruszyliśmy na zwiedzanie Rygi. Dzień wcześniej dostaliśmy na dworcu autobusowym broszurki turystyczne i mapki, więc szybko obeszliśmy największe atrakcje. Dzięki uprzejmości pracowników Riga Magic Sand Castle nie musieliśmy truchtać po starówce z naszymi 25 kilogramowymi plecakami.  Znaleźliśmy też dwa mniej lub bardziej rodzime akcenty – dwujęzyczną tablicę upamiętniającą studia Ignacego Mościckiego na Politechnice Ryskiej i „Pałac Kultury” górujący nad niską zabudową starego miasta – betonową pamiątkę po radzieckiej władzy.





W Rydze spróbowaliśmy lokalnego piwa Aldaris – litrowa puszka ozdobiona jest panoramą Rygi a zawartość opakowania smakuje wybornie.




Wieczorem pożegnaliśmy stolicę Łotwy i ruszyliśmy na lotnisko. Samolot AirBaltic wyruszył planowo i po kilku godzinach bezpiecznie wylądował w Tbilisi. Wyszliśmy z terminalu i od razu trafiliśmy na natrętnego taksówkarza, który długo jechał obok nas na jedynce strasząc nas przez otwarte okno dzikimi psami, rozbojami. Postanowiliśmy jednak zaryzykować życie i przespać się na łące naprzeciwko terminalu, która nie zdradzała żadnych ze strasznych niebezpieczeństw wymienionych przez kierowcę.
Jak się okazało, już pół godziny później mieliśmy nasz pierwszy kontakt z gruzińskimi służbami mundurowymi. Namiot zaczęliśmy rozbijać o 2 w nocy naprzeciwko dość okazałego budynku. Po drugiej stronie ulicy, jakieś 200 metrów od nas kręcił się policjant-wartownik palący papierosa za papierosem. Kiedy zauważył światełka naszych czołówek, natychmiast wezwał wsparcie i po chwili przyglądało nam się 3 mundurowych. Postanowiliśmy uprzedzić atak i wyszliśmy z zarośli z szeroko uśmiechniętymi twarzami tłumacząc po rosyjsku, że jesteśmy studentami z Polski i że tylko co przylecieliśmy a że jest już późno chcemy przenocować  na łące w namiocie. Słowo „Polsza” ma w Gruzji dużą moc  - policjant skwitował nasze tłumaczenia krótkim OK.

Dzień zakończyła skromna kolacja. Podjęliśmy decyzję, że z samego rana jedziemy do Kazbegi, zwiedzanie stolicy pozostawiając na czas po zdobyciu Kazbeku. Szybko zasnęliśmy na spokojnej łące, pod czujnym okiem stróża prawa.




Dlaczego wyprawę do Gruzji rozpoczęliśmy z Rygi? Zadecydowały względy ekonomiczne – lot z Rygi zabukowany pod koniec kwietnia kosztował nas niecałe 400 PLN, dojazd do Rygi to wydatek rzędu 60 PLN. W porównaniu cen z lotami z Kijowa lub Warszawy Ryga zdecydowanie wygrywa. Do tego dojazd na lotnisko jest prosty i tani – autobus 22 jeździ z centrum bardzo często, a bilet kupiony w kiosku kosztuje tylko 0.5 LT.